علم و هنر جراحی اندودانتیکس نوین

مقدمه مؤلف

یکی از اهداف اصلی دندان‌پزشکان، حفظ سیستم دندانی است. تعداد زیادی از دندان‌ها به علت پوسیدگی یا آسیب‌های دندانی نیازمند درمان ریشه می‌شوند.

اندودانتیکس، تخصصی از دندان‌پزشکی است که به مورفولوژی، فیزیولوژی و پاتولوژی بافت پالپ و پری‌آپیکال دندان‌های انسانی، و همچنین پیشگیری و درمان بیماری‌ها و آسیب‌های مرتبط با این بافت‌ها می‌پردازد. دامنه‌ی اندودانتیکس وسیع بوده و شامل درمان ریشه‌ی اولیه‌ی غیرجراحی، درمان مجدد غیرجراحیِ موارد ناموفق، و درمان‌های جراحی می‌شود.

در دهه‌های اخیر، پیشرفت‌های زیادی در جراحی اندودانتیکس پدید آمده است؛ از جمله بزرگ‌نمایی و نورپردازی (Illumination)، نوک‌های اولتراسونیک، مواد جدیدتر برای پرکردن انتهای ریشه، و استفاده از CBCT. این پیشرفت‌ها به‌طور قابل ملاحظه‌ای جراحی اندودانتیکس را بهبود بخشیده و باعث افزایش قابلیت انجام و همچنین پیش‌بینی بهتر نتیجه‌ی درمان شده است.

مانند دیگر اقدامات دندان‌پزشکی، جراحی اندودانتیکس نیز به دو عامل غیرقابل‌تفکیک نیاز دارد: علم و هنر.
هنرِ جراحی اندودانتیکس شامل مهارت‌های تکنیکی اجرایی در حین فرآیند جراحی است.
علمِ جراحی اندودانتیکس شامل علوم پایه و بالینی مرتبط با شرایط بیولوژیک و پاتولوژیک است که هنرِ اقدامات جراحی را به سمت اصول علمیِ مبتنی بر شواهد سوق می‌دهد.

در این کتاب، مؤلفین اطلاعات مبتنی بر شواهد را در صورت وجود و صحت، به‌کار برده‌اند. کتاب حاضر به‌صورت اختصاصی برای دانشجویان علاقه‌مند، همکاران اندودانتیست، و همچنین افراد علاقه‌مند به حوزه‌ی جراحی اندودانتیکس تألیف شده است.

کتاب The Art and Science of Contemporary Surgical Endodontics به‌صورت سیستماتیک مراحل جراحی را شبیه‌سازی کرده و آنها را پس از ارائه‌ی اطلاعات لازم مرتبط با آناتومی، هیستولوژی و فیزیولوژی بافت‌های درگیر در جراحی، و همچنین موارد پاتولوژیک ضایعات با منشأ پالپی، ارائه نموده است.

چهار فصل ابتدایی به علوم پایه‌ی مرتبط با بافت‌های درگیر در جراحی اندودانتیکس اختصاص یافته است. فصل بعدی به‌صورت وسیع به تشخیص و طرح درمان می‌پردازد.

هفت فصل بعدی بر تازه‌ترین پیشرفت‌های هنر جراحی اندودانتیکس تمرکز دارد که شامل CBCT، بزرگ‌نمایی و نورپردازی (Illumination)، بی‌حسی، هموستاز، مدیریت بافت نرم، حذف بافت‌های استخوانی، قطع انتهای ریشه، آماده‌سازی انتهای ریشه، مواد پرکننده‌ی انتهای ریشه، بخیه زدن، و توصیه‌های پس از عمل است.

فصول بعدی به موضوع سینوس ماگزیلاری و ارتباط آن با جراحی اندودانتیکس، ترمیم بافت سخت و نرم بر اساس مقالات کلاسیک، و اقدامات جراحی تکمیلی مانند مدیریت حوادث حین درمان، تحلیل، Root Amputation، Hemisection، Replantation، Transplantation، افزایش طول تاج و مواد پیوندی اختصاص دارد.

فصل بعدی به فارماکولوژی می‌پردازد و داروهای مورد استفاده قبل و بعد از درمان را برای ترمیم بهتر و راحتی بیشتر بیماران معرفی می‌نماید.
آخرین فصل، نتیجه‌ی درمان جراحی اندودانتیکس را بر اساس شواهد علمی موجود بررسی می‌کند.

بنابراین، کتاب The Art and Science of Contemporary Surgical Endodontics نه تنها چگونگی انجام مراحل جراحی اندودانتیکس را آموزش می‌دهد، بلکه خلاصه‌ای از علم و تکنولوژی موجود در پس‌زمینه‌ی تکنیکی جراحی اندودانتیکس را فراهم می‌آورد که دقیق، به‌روز و آسان برای پیگیری است.

Mahmoud Torabinejad
Richard Rubinstein

مقدمه مترجمین

توانا بود هر که دانا بود
به دانش فزای و به یزدان گرای
بیاموز و بشنو ز هر دانشی
میاسای ز آموختن یک زمان

چه ناخوش بود دوستی با کسی
که بیکاری او ز بی‌دانشی است
تنِ مرده چو مردِ بی‌دانش است
ز دانش دلِ پیر برنا بود

که او باد، جانِ تو را رهنمای
بیابی ز هر دانشی رامشی
ز دانش میفکن دل اندر گمان
که بهره ندارد ز دانش بسی

به بی‌دانشان بر بباید گریست
که نادان به هر جای بی‌رامش است

فردوسی

کتاب حاضر، ترجمه‌ی کتاب The Art and Science of Contemporary Surgical Endodontics می‌باشد که توسط پروفسور محمود ترابی‌نژاد و پروفسور Richard Rubinstein از صاحب‌نظران برجسته‌ی حیطه‌ی جراحی اندودانتیکس تألیف شده است. این دو استاد با پژوهش‌ها، سخنرانی‌ها و تألیفات ارزشمند بین‌المللی خود، کمکی فراموش‌نشدنی به ارتقای کیفیت حوزه‌ی تخصصی جراحی اندودانتیکس در سطح جهان نموده‌اند.

جراحی اندو، هرچند کاری پیچیده به نظر می‌رسد، اما در بسیاری از موارد به‌عنوان تنها راه حفظ دندان، موجب خوشحالی و امید درمانگر و بیمار می‌شود و اهمیت آن را صدچندان می‌سازد.

در دنیای امروزی که نکات ریز علمی، تبحر، و تکنولوژی جزء لاینفک رسیدن به موفقیت هستند، در حوزه‌ی درمان‌های تخصصی اندو و به‌ویژه جراحی اندودانتیکس نیز، به‌روزرسانی معلومات علمی و ارتقای مهارت‌های عملی در کنار بهره‌گیری از فناوری‌های نوین ضروری به نظر می‌رسد و این امر باعث افزایش موفقیت خدمات درمانی می‌شود.

در کتاب حاضر، سعی وافر شده است تا با ترجمه‌ای دقیق و کاربردی، منبعی مفید برای دانشجویان علاقه‌مند، دستیاران تخصصی، دندان‌پزشکان عمومی و متخصصان اندو فراهم گردد.

اینجانب، به‌عنوان سرپرست گروه مترجمین، پیشنهاد می‌کنم گروه‌های تخصصی اندودانتیکس و جراحی دهان و فک و صورت، و دیگر گروه‌ها، این کتاب را به علاقه‌مندان این حوزه معرفی و توصیه نمایند.

همچنین بر خود لازم می‌دانم از همکاران عزیز زیر صمیمانه قدردانی نمایم:

• دکتر پدرام ایرانمنش – اندودانتیست و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

• دکتر صابر خزاعی – اندودانتیست و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه

• دکتر شروین باقریه – اندودانتیست و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

• دکتر فواد ایرانمنش – اندودانتیست و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

• دکتر علی نوحه‌خوان – اندودانتیست

و همچنین همکاران گرامی:

• دکتر نعیمه نصری – رادیولوژیست دهان و فک و صورت، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

• دکتر حامد نظری – جراح دهان و فک و صورت، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه

• دکتر مظفر خزاعی – متخصص مهندسی بافت، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه

که زحمت ترجمه‌ی فصول مختلف کتاب را بر عهده داشتند. به‌ویژه از دکتر محسن رمضانی، اندودانتیست، عضو هیأت علمی و مدیر امور بین‌الملل دانشگاه علوم پزشکی مازندران، که با دقت فراوان ویراستاری و یکسان‌سازی ترجمه‌ی فصول را بر عهده داشتند، نهایت تشکر را دارم.

امید است کتاب حاضر بتواند نظر مثبت علاقه‌مندان را جلب نماید و در نهایت، سبب ارائه‌ی خدمات درمانی با کیفیت‌تر و ماندگارتری برای مراجعین نیازمند گردد.

ربنا تقبل منا بأحسن قبولک

دکتر عباسعلی خادمی
استاد اندودانتیکس، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
پاییز ۱۴۰۴